آشنایی با تاریخچه پیدایش بورس در ایران و جهان به زبان ساده
تاریخچه پیدایش بورس در ایران و جهان
قبل از ورود به هر کاری بهتر است یک پیش زمینه ذهنی راجع به آن فعالیت و نحوه پیدایش آن داشته باشیم ،
تیم ایزی پیپس در این مقاله به نحوه ی پیدایش واژه ی بورس و همچنین تاریخچه پیدایش بورس در ایران و جهان و نحوه شکل گیری آنها به زبانی ساده پرداخته است، با ما همراه باشید.
بارها شده وقتی مشغول پیگیری اخبار روز ایران از شبکه های صدا و سیما بودیم، در کنار گزارش قیمت ارزهایی مثل دلار و قیمت طلا گزارشی دیگر هم درباره روند صعودی بورس جهانی یا شاخص بورس و… مطرح شده و حتی در بیشتر مواقع یک بخش کوتاه و گاهی نسبتا بلند به گزارش دادن درباره بورس و تاثیر معاملات روز مطرح شده در بازارهای مالی جهانی مورد بحث قرار گرفته می شود و حتی در مواقعی حساس بخش گفت و گوی ویژه خبری را نیز به چالش میکشد و کارشناسان اقتصادی برای روشن سازی سرمایه گذاران وارد بحث می شوند.
حالا شاید از خودتان بپرسید : ” این بورس چیه که اینقدر مهم هست ؟ “
بورس از کجا آمد؟
کلمه بورس هم مثل هر کلمه ای دارای پیشینه تاریخی است طبق گفته اکثر کارشناسان تاریخچه پیدایش کلمه بورس به قرن 15 میلادی برمیگرده، در آن زمان در شهری به نام بروژ که در شمال غربی بلژیک واقع است بازرگانان و کسبه در میدونی به نام " تربورس " روبروی خانه بزرگ زاده ای به نام " واندر بورس " جمع می شدند و معاملات خود را انجام می دادند.
از آن تاریخ به بعد تمام جاهایی که مردم در آن مکان خرید و فروش می کردند به بورس معروف شدند. البته این هم مد نظر داشته باشین که در آن زمان این مکان ها از نظم و انضباط خاصی برخوردار نبودند و هر کسی می تونست در آنجا به خرید و فروش بپردازه اما کم کم در این مکان ها نظم و انضباط خوبی حاکم شد به شکلی که بعد مدتی فقط بازرگانان، صراف ها و دلال ها اجازه خرید و فروش در این مکان ها را داشتند.
تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا
به تدریج این مکان ها که مردم در آن ها به داد و ستد می پرداختند به تالارهای مسقف و بزرگی تبدیل شدند و بازرگانانی که تا قبل از آن در هوای آزاد خرید و فروش می کردند حالا دیگه برای معاملات به سمت این تالارها می رفتند. در بیشتر منابع علمی و تاریخی زمان آغاز به کار تالارهای مسقف بورس به عنوان تاریخ رسمی تاسیس بورس در دنیا معرفی شده است.
برای توضیح بیشتر این موضوع ابتدا لازم است به مفهوم شرکت سهامی بپردازیم ، بازرگانان همواره به دنبال راهی هستند که ضرر و زیان های احتمالی در تجارتشان را کاهش بدهند، پس به همین دلیل چه کاری بهتر از شراکت؟ شراکت گزینه مناسبی است که بتوانند ریسک کسب و کار خود را کاهش دهند. علت این کار نیز واضح است، چون با شراکت چند نفر در یک کسب و کار، سود و زیان های احتمالی آن فعالیت هم بین شرکا تقسیم می شود.
این تجربه کم کم باعث تشکیل شرکت های سهامی شد. در این شرکت ها هر کدام از شرکا به نسبت سهمی که داشتند در منافع و یا ضررهای احتمالی شرکت سهیم می شوند .
اولین شرکت سهامی جهان کجا و چگونه شکل گرفت؟
میتوان گفت اولین شرکت سهامی “ماسکوی ” یا ( Muscovy ) نام داشت که در سال 1553 میلادی با مشارکت عده ای از تجار، در روسیه ایجاد شد.
با گذشت زمان و گسترش مبادلات تجاری در جهان، نیاز به جذب سرمایه های بیشتر و شرکای جدیدتر احساس شد. برای پیدا کردن شرکای جدید نیاز بود مراکزی ایجاد شود تا ارتباط بین دارندگان و متقاضیان پول را برقرار کند، بدین منظور مکان هایی ایجاد شدند که در آنجا شرکت ها می توانستند سهامشان را به افرادی که علاقه مند به سرمایه گذاری بودند بفروشند و با این کار شرکای جدیدتر و بیشتری را برای خود پیدا کنند، که این مراکز به مرور به “بورس” معروف شدند.
اولین بورس اوراق بهادار جهان
شاید براتون جالب باشه که بدونید اولین بورس اوراق بهادر جهان در قرن 17 میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل و کمپانی هند شرقی هم اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد.
فعالیت های بورس در شهر لندن در اوایل قرن 18 میلادی در قهوه خانه ها شروع شد این فعالیت در سال 1773 میلادی با خرید یک ساختمان مستقل توسط معامله گران وارد فصل جدیدی شد در نهایت در سوم مارس سال 1801 میلادی بورس لندن فعالیت رسمی خودش را آغاز کرد.
بورس نیویورک چگونه شکل گرفت؟
اما سومین بورس یعنی بورس نیویورک که امروزه یکی از بزرگترین بورس های دنیاست در 17 می 1792 میلادی توسط 24 کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک ایجاد شد. آنها زیر درخت چناری دور هم جمع و توافق نامه ای را امضا کردند که به توافق نامه درخت چنار مشهور شد با امضای این توافق نامه فعالیت خرید و فروش سهام که تا قبل از آن به صورت غیررسمی زیر درخت چنار انجام می شد رسمیت پیدا کرد و با این کار بورس نیویورک عملا فعالیت خود را شروع کرد. با شروع به کار بورس های بزرگ جهان رفته رفته سایر کشورها هم دارای بورس شدند تا آنجایی که امروزه کمتر کشوری هست که بورس نداشته باشد.
تاریخچه تاسیس بورس در ایران
در ادامه بررسی تاریخچه پیدایش بورس در ایران و جهان حالا نوبت به بورس ایران رسیده، مطالعات اولیه در خصوص تاسیس بورس در ایران به سال 1315 هجری شمسی برمیگرده در این سال فردی بلژیکی به نام " ران لوترفلد " پس از انجام مطالعات فراوان درخصوص تاسیس بورس در ایران، اساس نامه داخلی بورس را تهیه و به مسئولین ایرانی ارائه داد. اما با توجه به شرایط آن زمان و همچنین وقوع جنگ جهانی دوم عملا موضوع بررسی و تاسیس بورس در ایران بیش از 25 سال به تاخیر افتاد تا اینکه در سال 1341 هجری شمسی کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت نامه اولیه ی تاسیس بورس سهام در این کمیسیون تنظیم شد.
شکل گیری بورس در ایران به چه سالی باز میگردد؟
در اواخر سال 1341 هیاتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیرکل این بورس برای مشارکت در راه اندازی بورس ایران به کشور دعوت شدند و سرانجام بعد از گذشت 4 سال از حضور هیات بورسی بروکسل، در سال 1345 قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.
حدود یکسال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادر، در پانزدهم بهمن ماه 1346 بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی (بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن زمان) به طور رسمی فعالیت خود را شروع کرد اما بورس ایران از تاریخ شروع فعالیت خودش همواره فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرد.
از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکتها و موسسههای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت.
با پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل تملک بسیاری از بنگاههای اقتصادی توسط دولت، تعداد شرکتهای پذیرفتهشده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.(در اثر ملی شدن بانکها، بیمه و برخی صنایع کشور، تعداد زیادی از بنگاههای اقتصادی پذیرفتهشده در بورس از آن خارج شدند) رکود شدید بازار بورس در طی هشت سال جنگ تحمیلی نیز از وقایع مهم بورس ایران محسوب میشود.
قانون اوراق بهادار چه زمانی تاسیس شد؟
یکی از مهمترین تحولات تاریخ بورس ایران تاسیس قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذرماه 1384 بود که ضمن برخی نارسایی ها و نواقص موجود در قانون اولیه زمینه توسعه گسترده بورس در ایران را فراهم کرد.
وظایف سازمان بورس چیست؟
براساس این قانون بخش نظارتی بورس که تا آن زمان با بخش عملیاتی یکی بود از هم تفکیک شد و سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد نظارتی بورس تاسیس شد. سازمان بورس که تحت نظارت شورایی به اسم شورای عالی بورس فعالیت می کند وظایف متعددی به عهده داره که مهمترین آنها نظارت بر عملکرد بورس های مختلف در کشور است.
- بورس اوراق بهادار تهران : در آن سهام شرکت ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خرید و فروش می شود.
- فرابورس ایران : در آن جا هم مثل بورس اوراق بهادار تهران، سهام شرکت ها و سایر انواع اوراق بهادار، مثل اوراق اجاره و اوراق امتیاز تسهیلات مسکن خرید و فروش می شود.
- بورس کالای ایران : در آن انواع کالاها مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و موارد دیگر خرید و فروش می شود
- بورس انرژی : به تازگی تاسیس شده و در آن حامل های انرژی از جمله برق خرید و فروش می شود.
تالار بورس ایران کجاست؟
همانطور که بالاتر گفتیم ، تالار بورس مکانی است برای معامله و داد ستد سهام های شرکت ها که اصلی ترین تالار معاملات بورس ایران واقع در تهران و در خیابان حافظ – تقاطع جمهوری می باشد و ورود عموم مردم به این مکان آزاد هست. پیشنهاد میکنیم پس از اتمام محدودیت های کووید 19 اگر گذرتان به این آدرس افتاد حتما دیداری داشته باشید که عملی با روش داد و ستد آشنا شوید.
تالار مجازی بورس ایران چیست؟
تالار بورس مجازی ایران، زیر نظر سازمان بورس در بستر آنلاین امکان مشارکت در خرید و فروش های بورسی را برای سرمایه گذاران فراهم کرده ، که با این روش حضور فیزیکی در تالار بورس به حداقل ممکن میرسد. البته در گذشته حضور فیزیکی در تالار بورس الزامی بوده اما با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی و ارتباطات دیگر لزوم چندانی به حضور مرتب در تالار بورس نیست.
سخن آخر :
در این مقاله بطور خلاصه و ساده تاریخچه پیدایش بورس در ایران و جهان را باهم بررسی کردیم و آشنا شدیم. در دنیای شلوغ بازار بورس نیاز به بودن یک راهنما و متخصص واجب است. پس اگر تصمیم به سرمایه گذاری دارید پیشنهاد میکنیم بدون کسب اطلاع و آموزش و آگاهی بیشتر وارد این دنیای پرسود نشوید.
کارشناس نرم افزار
تحلیل گر و تریدر بازارهای مالی
دیدگاهتان را بنویسید