عرضه اولیه سهام چیست؟ بهترین زمان خرید و فروش آن چه وقت است؟

عرضه اولیه چیست؟
عرضه اولیه سهام شرکت ها یکی از گزینه های بسیار جذاب برای سرمایه گذاران ، به ویژه افراد تازه وارد در بورس به شمار می رود . چرا؟
چون سهام هایی که در این عرضه به فروش می رسند در 90% مواقع سودآور و بدون ریسک هستند ، به همین دلیل ، طرفداران زیادی را جذب می کنند.
تا انتهای این مقاله با ایزی پیپس همراه باشید.
هرگاه شرکتی برای اولین بار سهام خود را در بورس ارائه دهد که تا کنون در بازار سرمایه نبوده به آن عرضه اولیه می گویند که این اصطلاح از ترجمه عبارت Initial Public Offering ( IPO ) بهره گرفته است. این شرکت برای ورود به بازار بورس باید قسمتی از سهام خود ( غالباً 10 درصد سهام شرکت ) را در بورس عرضه کند.
شرکتی می تواند مجوز برای عرضه سهام در بورس دریافت کند که چند سال متوالی سودآور بوده باشد و علاوه بر این، صورت های مالی مناسبی داشته باشد .

خرید عرضه اولیه ، معامله با ریسک کم
بر اساس یک باور قدیمی ، خرید عرضه اولیه سودآور است و معمولا تمام کسانی که در بازار بورس فعالیت دارند در عرضه اولیه شرکت می کنند و خواهان سهامی که تازه وارد بازار سرمایه می شود هستند و با آغوشی باز از آن استقبال می کنند .
تاکنون بیش از ۹۰% عرضه های اولیه بورس حداقل بین ۲۰-۳۰% سود را برای خریداران آن به ارمغان آورده اند . حتی در برخی موارد این سود به بیش از ۱۰۰% نیز رسیده است و این موضوع موجب افزایش تقاضا برای این سهم ها می شود . افزایش تقاضا در کنار محدودیت ها و سقف خریدی که در زمان عرضه اولیه وجود دارد ، باعث می شود تقاضا برای سهم عرضه شده نسبت به تعداد سهامی که در بازار عرضه میشود، بیشتر باشد .
در نتیجه، اگر سهام عرضه شده را خریداری کنید به دلیل موارد فوق ، به احتمال زیاد چند روزی شاهد صف خرید در سهم تان خواهید بود . همچنین شرکتی که سهام خود را عرضه می کند آن را پایین تر از ارزش واقعی خود به فروش می رساند.
برای مثال اگر شرکتی سهامش به ارزش 600 تومان باشد آن را 200 تومان عرضه می کند تا بازار را جذب سهام خود کند و این موضوع سهم را برای سرمایه گذاران جذاب می کند درنتیجه باعث افزایش استقبال و تقاضا می شود .
چگونه با روشی ساده عرضه اولیه بخریم ؟
روشهای متنوعی برای خرید عرضه اولیه وجود دارد ، تا چند وقت گذشته خرید عرضه های اولیه ارائه شده در بورس به روش حراج با اولویت زمان صورت می گرفتند. به این صورت که سهم ها ، ابتدا کشف قیمت می شدند ، سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار است عرضه شود ، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین می گردید.

مثلا بورس اعلام میکرد که عرضه سهام شرکت « x » در ساعت ۱۲ آغاز می شود و هر سرمایه گذار میتواند 600 سهم در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارد .
در این روش ، قیمت ، حداکثر حجم ، ساعت خرید از قبل کاملا مشخص می شد و شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می کردید . اگر هم تعداد سهم های تقاضا شده از تعداد سهم های عرضه شده بیشتر می شد ، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند .
اما به تازگی برای خرید عرضه اولیه در بورس تهران از روش جدیدی به نام ” بوک بیلدینگ ” استفاده می شود .
خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ چگونه است؟
در زمان گذشته روش بوک بیلدینگ برای خرید عرضه اولیه استفاده نمیشد و هر سرمایه گذار هرمقداری که تمایل داشت درخواست خرید ارسال می کرد . برخی از افراد پول های سنگینی برای خرید عرضه اولیه هزینه میکردند و یک عده موفق به خرید عرضه اولیه نمی شدند و این امر باعث نارضایتی فعالان بازار سرمایه شده بود ، به همین دلیل روش بوک بیلدینگ (ثبت سفارش) را جایگزین روش قبلی کرده اند .
مهمترین مزیت این روش ، امکان ثبت سفارش به قیمتهای متفاوت است . در روش بوک بیلدینگ، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده و در قیمتی که خریدار تعیین میکند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد . به این ترتیب ، در تخصیص سهام ، بیعدالتی ایجاد نمی شود. هر خریدار با توجه به تحلیل های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل توسط ناظر بازار اعلام می شود، در سیستم معاملاتی ثبت می کند .
معایت روش بوک بیلدینگ چیست؟
از معایب روش بوک بیلدینگ می توان به قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد اشاره کرد . با وجود آن که نهاد عرضه کننده ، یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص میکند اما سرمایه گذاران میتوانند سفارش خرید خود را در بازهای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از آن قرار دهند . مشکل این است که به احتمال زیاد چنین کاری باعث میشود تا افراد در سقف قیمتی ثبت سفارش و خرید سهام را انجام دهند که باعث ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود .
در این روش خرید آسان تر از ثبت شفارش به روش حراج است و نیازی نیست در ثبت سفارش سرعت عمل داشته باشید چون دیگر اولویت با سفارشی که زودتر ثبت شده نیست .
سهام شرکتی که شرایط پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را دارد و به اصطلاح در بازار “درج نماد ” شده است توسط یکی از شرکت های مشاور سرمایه گذاری ، ارزش گذاری میشود .
این تعیین ارزش پس از بررسی کامل بنیادی شرکت ، تخمین سودآوری آتی ، تخمین نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایه گذار انجام می شود.
با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ، قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار می گیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت است تعیین می گردد تا تمام سرمایه گذاران علاقه مند به شرکت در اولین عرضه ، متناسب با تحلیل و بررسی خود درخواست قیمتی خود را طی ساعات اعلام شده ثبت کنند .
بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه
عرضه اولیه هم باعث رونق بازار بورس و توسعه اقتصادی می شود هم برای فعالان بازار سودآور است ، در حقیقت می توان گفت عرضه اولیه یک معامله برد – برد است . البته که سرمایه گذاران نباید سهام تازه عرضه شده را برای مدت نامشخصی در سبد سرمایه گذاری خود داشته باشند .
از نظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونهای تعیین می کنند تا شرکت کنندگان بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره مند شوند .

یکی از اساسی ترین نشانه های خروج از سهم ، برچیدن صف های خرید است . از آنجا که در روز نخست عرضه ، تعداد بالایی از سهامداران برای خرید اقدام می کنند ، تعداد سهم محدودی نصیب هر کد معاملاتی می شود . بنابراین سهامداران در روزهای آتی به خرید سهم اقدام می کنند . این ماجرا باعث می شود تشکیل صف خرید به صورت روزانه انجام شود . شاید سهامدار عمده شرکت با عرضه سهم بتواند صف خرید را کوتاه تر کند اما این صف دوباره تشکیل میشود .زمانی که دیگر صف خرید تشکیل نشود و بازار به تعادل برسد زمان مناسبی برای فروش به نظر می رسد .
اما توجه کنید فروش عرضه اولیه در عمل متفاوت تر از آن چیزی هست که در حالت تئوریک به شما عرض شد و جزئیات بیشتری دارد که به آن می پردازیم .
چگونه بهترین زمان فروش عرضه اولیه را تشخیص بدهیم؟
جهت تشخیص و دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید برخی موارد را در نظر داشته باشید :
1) بررسی وضعیت فعلی و پیش بینی آینده شرکت عرضه شده در بازار بورس
تحلیل های بنیادی عرضه اولیه را در سایت های کارگزاری ها به صورت رایگان می توانید مطالعه کنید . توصیه می کنیم حداقل 3 تحلیل متفاوت از شرکت مورد نظر را در نظر بگیرید . این کار به دیدگاه شما در باره عرضه اولیه کمک می کند تا بتوانید ارزش خرید و زمان فروش آن را بررسی کنید . شرکتی که سهام خود را عرضه می کند فعالیتی در اقتصاد کشور دارد و محصول خاصی در صنعت ارائه می دهد . در این شرایط سرمایه گذار باید در مورد محصولات این شرکت و چشم انداز آینده آن تحقیق کند . همچنین بررسی وضعیت آن صنعت از لحاظ رشد در بازار ، تصمیم گیری برای زمان فروش عرضه اولیه را آسان تر می کند .
2) توجه به مقیاس و میزان بزرگی شرکت
برای تعیین اندازه شرکت باید تعداد سهام شرکت را در قیمت تعیین شده در عرضه اولیه ضرب نمایید و از این روش ارزش بازار سهام را محاسبه نمایید .
معمولاً اگر ارزش ریالی به دست آمده کمتر از ۱۰۰۰ میلیارد ریال شود ، این شرکت در دسته بندی سهام های کوچک قرار می گیرد و چنانچه بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلیارد ریال شود در دسته شرکت های متوسط قرار گرفته و بالاتر از آن را معمولاً جزء شرکت های بزرگ به حساب میآید .
نکته مهمی وجود دارد که معمولاً شرکت های بزرگ در زمان عرضه اولیه تنها به میزان ارزش ذاتی خود رشد می کنند و تقریباً هیچ رفتار هیجانی در معاملات این سهام مشاهده نمی شود . در حالی که در معاملات سهام کوچک چنین چیزی اتفاق نمی افتد و بعضاً شاهد تحقق بازدهی های بالای ۵۰ درصد هم در آن بوده ایم .
3) تحلیل و ارزیابی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه
با توجه به اینکه تعداد محدودی از ۵ تا ۱۰ درصد سهام شرکت در دست سرمایهگذاران بازار بورس قرار دارد و همچنین با توجه به روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه تعداد سهام هر فرد نیز بسیار معدود است . با این حال وظیفه سهامدار عمده است تا از سهم حمایت کند و سهام را به متقاضیان در معاملات روزانه عرضه کند .
- وقتی سهم عرضه شده در بازار معامله شود، آنگاه سهم دارای حجم مبنا است . در این موقعیت وظیفه سهام داران عمده این است که عرضه روزانه را طوری تنظیم کنند که حجم مبنا پر شود و قیمت پایانی در روز مثبت شود . مشاهده شده است که اگر حمایت کافی از سوی سهام دار عمده صورت نگیرد ، معاملات روزانه به اندازه حجم مبنا انجام نمی شود و قیمت پایانی به 5 درصد رشد روزانه خود نمی رسد اگر این اتفاق چند روز متوالی تکرار شود موجب خالی شدن صف خرید می شود .
- بعضی اوقات مشاهده میشود که یک سهم در طول چند روز کاری صف خرید سنگینی دارد . اما در یک روز معاملاتی با وجود اینکه صف خرید سنگینی و معاملات عادی دارد اما به دلیل عرضه سنگین از سوی سهام دار عمده که به اصلاح به آن " عرضه آبشاری " نیز می گویند ، یک دفعه صف خرید به طور کامل عرضه میشود و باعث می شود شاهد افول قیمت آخرین معامله باشیم .
در این صورت لازم است تصمیم بگیرید که با سهم میمانید و یا اینکه از آن خارج می شوید و می فروشید !
4) تحلیل روند فعلی بازار بورس
بازار بورس مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر دارای دوره های متفاوتی از رکود و رشد است و پس از آن مجدداً شروع روند نزولی را شاهد هستیم و این سیکل طی زمان به صورت متوالی اتفاق می افتد .
اگر شرکتی در زمان رکود بازار سهام خود را عرضه کند ، معمولاً به دلیل خروج سرمایه حجم تقاضا برای عرضه اولیه افت پیدا میکند ، به همین دلیل تعداد روزهای مثبت در سهام عرضه اولیه پایینتر از دوران رونق خواهد بود زیرا بازار در جو منفی قرار دارد . اما در دوران رونق و صعود شدید بازار زمانی که یک سهم عرضه اولیه می شود از آنجایی که حجم نقدینگی بزرگی در بازار در جریان است اکثرا تقاضای حجیمی برای سهام ایجاد می شود لذا می توانیم برای مدت طولانی شاهد تشکیل صف های خرید سنگین در آن سهم باشیم .
با تحلیل تکنیکال و در نظر گرفتن نکات بیان شده در این مقاله می توانید با ریسک کم پس از خرید عرضه اولیه به سود بالا برسید .
در نهایت آیا هر عرضه اولیه ای سود آور است ؟
به عنوان نکته پایانی این را نیز در نظر داشته باشید که گاهی هم ممکن است خرید سهم در عرضه اولیه ، به ضرر شما تمام شود . بازار بورس شاهد نمونه هایی از عرضه های اولیه بوده است که بعد از عرضه ، نه تنها رشد زیادی نکردند بلکه دچار افت قیمت هم شدهاند . این افت قیمت دلیلهای گوناگونی دارد .

مثلا قیمت سهم در هنگام اولین عرضه ، تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم نداشته یا سهم هنگامی عرضه شده که شرایط کلی بازار مانند مورد چهارم در بررسی های فوق مناسب نبوده است . پس اجازه ندهید باور سودآور بودن این سهم ها مانع از بررسی دقیق قبل از خرید شود و تحلیل های ذکر شده را مورد توجه قرار دهید .
امیدواریم مطالب فوق دیدگاه کلی مناسبی به شما از عرضه اولیه ، نحوه خرید ، رسیدن به سود بالا و زمان فروش آن داده باشد .
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
آشنایی با تاریخچه پیدایش بورس در ایران و جهان به زبان ساده
انواع بازار بورس و فرابورس در ایران و ویژگی های آنها
ثبت نام در بورس، آموزش اخذ کد بورسی و سرمایه گذاری در آن
بورس چیست؟ آموزش رایگان سرمایه گذاری سودآور در آن
آشنایی با مهم ترین مفاهیم و اصطلاحات خرید سهام
نکات طلایی درمورد تاریخچه، کاربرد و تفاوت پول و ارز
1 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
بسیار عالی وکامل و آموزنده